Kołobrzeska Solanka: Historia i Znaczenie
Dla antycznych Rzymian sól była tak cenna, że jej przypadkowe rozsypanie uważano za złą wróżbę. Do dziś, sól pozostaje symbolem wartości i tradycji, co widać w wyrażeniach takich jak „słono za coś zapłacić” czy „zjeść z kimś beczkę soli”. Nie wspominając już o tradycyjnym witanie gości chlebem i solą.
Jak powstała kołobrzeska solanka?
Kołobrzeska solanka to woda reliktowa, której wiek szacowany jest na około 2 miliony lat. Proces jej powstawania rozpoczął się już 270 milionów lat temu, kiedy Ziemia była dynamicznie zmieniającą się planetą. Większa część obecnego terytorium Polski znajdowała się pod wodą Morza Cechsztyńskiego. Morze to, otoczone pustyniami, miało wysokie zasolenie, przypominając współczesne słone jeziora jak Morze Martwe. W takich warunkach powstały olbrzymie pokłady soli kamiennej, które geologiczne procesy przez miliony lat pokryły różnymi warstwami skał i osadów.
Około 2,5 miliona lat temu nastąpiło ochłodzenie klimatu, a na terenie Polski miały miejsce cztery zlodowacenia. Największy wpływ na dzisiejszy krajobraz miało ostatnie zlodowacenie północnopolskie, które zakończyło się około 10 tysięcy lat temu. Cofający się lodowiec spowodował ruchy skał i pęknięcia, co uwolniło na powierzchnię między innymi kołobrzeską solankę.
Głębokość występowania solanki w Kołobrzegu jest zróżnicowana i wynosi od 40 do 360 metrów.
Zastosowanie solanki w Kołobrzegu
Na potrzeby lecznicze uzdrowiska, solanka jest wydobywana przez cztery otwory wiertnicze: B1 (głębokość 102 m), otwory 6 (65,8 m) i 7 (42,7 m), oraz otwór „Anastazja” (354 m) w Podczelu. Ujęcia znajdują się w dzielnicy uzdrowiskowej, od Parsęty do parku wschodniego. Noszą nazwy: „Barnim”, „Bogusław”, „Parkowa”, „Emilia” i „Warcisław”. Łącznie te ujęcia dostarczają 1300 m³ solanki dziennie o stężeniu 5,7% NaCl.
Najbardziej zasolone tereny znajdują się na Wyspie Solnej, gdzie stężenie soli wynosi 6%. To oznacza, że z litra solanki można uzyskać 6 dag soli. Już w VII wieku w północnej części wyspy istniała osada, której mieszkańcy pozyskiwali sól. Właścicielami tych źródeł byli książęta zachodniopomorscy, następnie kościół, a pod koniec XIII wieku stały się własnością mieszczan. Sól była wtedy tak cenna, że nazywano ją „białym złotem”.
Rozwój i upadek produkcji soli
Pod koniec XV wieku w Kołobrzegu znajdowało się 36 chałup solnych z 216 panwiami oraz 8 panwi miejskich. Panwie to płaskie żelazne zbiorniki, w których podgrzewano solankę, aby uzyskać sól. Miasto posiadało „Gildię solną”, która regulowała zasady produkcji i handlu solą.
Aby zwiększyć wydajność, na początku XVIII wieku zbudowano cztery tężnie, a w 1807 roku piątą. Tężnie te, o długości 1950 metrów i wysokości 15 metrów, zwiększały zasolenie solanki do 15%. Jednak oblężenie napoleońskie oraz koszty odbudowy tężni doprowadziły do upadku produkcji soli. W 1860 roku tężnie zamknięto i rozebrano.
Solanka jako surowiec leczniczy
Już w XIX wieku kołobrzeska solanka została przebadana przez lekarzy balneologów. Zawiera ona wiele cennych minerałów, takich jak jod, magnez, sód, wapń i chlor, które mają zbawienny wpływ na zdrowie. Dzięki temu, solanka znalazła zastosowanie w leczeniu i rehabilitacji w uzdrowiskach.
Kołobrzeska solanka jest nie tylko cennym dziedzictwem naturalnym, ale również ważnym elementem historii i rozwoju miasta, przynoszącym korzyści zdrowotne i gospodarcze przez wieki.
